نقد کتاب پزشکی و اسلام در هند مستعمره) (1600-1900 م)

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ و عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام،ایلام،ایران

چکیده

علم و دانش  از دیرباز در شبه قاره هند رشد و تعالی داشته و از این سرزمین به تمدن‌های همجوار منتقل گشته است. این میراث علمی که به دوره‌های بعد و از جمله عهد استعمار منتقل گشت، مؤلف کتاب « پزشکی و اسلام در هند مستعمره» را بر آن داشته تا ضمن عطف توجه به این موضوع، کم و کیف این رشته و شاخه‌های مرتبط با آن به خصوص در فضای رقابتی و گاه دشمنی بین استعمارگران بریتانیایی و بومیان هند از جمله هندوها و مسلمانان را مورد بررسی قرار دهد. مقاله پیش رو با رویکرد توصیفی- تحلیلی ضمن تحلیل محتوای مطالب و مضامین کتاب، در پی یافتن پاسخی به این پرسش است که کتاب فوق در حوزه های نقد بیرونی و درونی دارای چه مولفه ها و ویژگی هایی است و مولف تحت تاثیر کدام گفتمان پژوهشی و با چه رویکردی قلمفرسایی نموده است؟. نتایج پژوهش نشان می دهدکه وی در یک فضای سیاسی-فرهنگی و تحت تاثیر نظریه فوکو، دانش و قدرت را درهم آمیخته است و فرآیند تحولات پزشکی در این دوره را، کشاکش استعمار و ملل مستعمره می داند. مؤلف به ندرت از منابع اصلی فارسی و عربی و حتی اردو بهره برده و بیشتر به گزارش‌های مأموران بریتانیا در هند اکتفا نموده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- ابن ابی اُصیبعه( 1998م.)، عیون الأنساء فی طبقات الاطبا، ضبطه و صححه، و وضع فهارسه محمد باسل السود، بیروت، منشورات محمد علی بیضون، دارالکتب العلمیه،
- ادگار، اندرو و پیترسجویک (1388)، مفاهیم کلیدی در نظریه فرهنگ، ترجمه ناصر‌الدین علی نقویان، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- ارشاد، فرهنگ (1379)، مهاجرت تاریخی ایرانیان به هند، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- بهرامی، روح‌الله (1385)، انتقال دانش پزشکی هندیان به عالم اسلام، مجله تاریخ اسلام، شماره 25، سال 1385.
- بیگ باباپور، یوسف (1393)، از حکیم علوی خان شیرازی تا حکیم عقیلی شیرازی (نگاهی به خدمات پزشکی، بازشناسی هویت و آثار دو پزشک ایرانی مقیم هند)، مجله پیام بهارستان، دوره دوم، سال ششم، شماره 23، صص 228-239.
- جرجی زیدان،(1372)، تاریخ تمدن اسلامی، ترجمه علی جواهر کلام تهران، امیرکبیر.
- حجت‌زاده، حسام‌الدین (1384)، تاریخ علوم در هند دوره گورکانیان، به راهنمایی حسین، الهی، مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، گروه تاریخ تمدن و ملل اسلامی.
- حسینی، سیدحسن (1393)، پیشگفتار نقدنامه‌های علمی گروه‌های تخصصی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- دهقانی، رضا (1386)، اصول نقد اثر و تحلیل محتوا، سایت سازمان تبلیغات اسلامی به آدرس http:// old. Ido.ir/a. aspy? = 1386010101
- ذبیح‌الله صفا (1369)، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا قرن چهارم، تهران، دانشگاه تهران.
- علوی، سیما (1396)، پزشکی و اسلام در هند مستعمره، ترجمه دکتر قربان بهزادیان نژاد، تهران، پژوهشکده تاریخ اسلام.
- غفوری، محمد (1386)، تأثیر علمی- فرهنگی هند در دانش مسلمانان در سده‌های نخستین اسلامی، مجله تاریخ اسلام، شماره 32، زمستان 1386، صص 123 تا 146.
- مبارکبوری ، قاضی ابوالمعالی اطهر(1377 هـ.ق)، رجال السند و الهند الی القرن السابع، بمبئی، المطبعه الحجازیه،
- هاشمیان نژاد، فریده (1380)، ارائه چارچوب‌هایی نظری در خصوص برنامه درسی مبتنی بر تفکر انتقادی در دوره ابتدایی با تأکید بر برنامه درسی مطالعات اجتماعی، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.