نقدی بر کتاب :تلاشی ناکام برای گذار از عصر ساسانی به عصر اسلامی

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

استاد تاریخ ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز،ایران

چکیده

پرداختن به تاریخ ایران و جامعة ایرانی در گذار از دورة ساسانیان به روزگار اسلامی، سخت دشوار است و پژوهشگرانی می‌خواهد ورزیده و آگاه از تاریخ تحوّلات ایران و فرهنگ ایرانی و دارای شناختی ژرف از منابع و پژوهش‌های متعدد تاریخی ‌به زبان‌های گوناگون. چند پژوهندة بزرگ، جنبه‌هایی از تاریخ، فرهنگ، دین، زبان و تحوّلات جامعة ایرانی را در گذار از دورة پیش از اسلام به روزگار اسلامی و سده‌های نخستین این دوره پژوهیده‌اند و آگاهی‌های ژرف و درخشانی به خوانندگان کتاب‌های خود پیشکش کرده‌اند. (برای چند نمونه، بنگرید به: اشپولر، 1365؛ پطروشفسکی، 1350؛ فرای، 1358؛ زرین‌کوب، 1373؛ محمدی‌‌ملایری،1379) در این یادداشت، نگاهی گذرا خواهیم داشت به کتاب خانم دکتر شهرزاد ساسان‌پور، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر با عنوان: «جامعة ایران در گذار از عصر ساسانی به عصر اسلامی»(تهران: پژوهشکدة تاریخ اسلام، چاپ اول، 1397، 366 ص). بحث دربارة محتوای کتاب و دیدگاههای مؤلف دربارة ساسانیان و گذار جامعة ایران از دورة باستان به روزگار اسلامی، نیازمند حوصلة فراوان است! در این نوشتار تنها مشتی از خروارها ایرادهای شکلی و نگارشی را می‌آورم و نیز نمونه‌هایی از نادرستی در نقل‌قول‌ها و پانوشت‌ها را بازگو خواهم کرد. این نمونه‌ها که تنها از یکصد و پنجاه صفحة آغازین کتاب گزینش شده‌اند، خود به اندازة کافی گویا و نشانگر ژرفای ناپختگی کتاب خواهند بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اشپولر، برتولد (1365). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، جلد اول، ترجمة جواد فلاطوری/ جلد دوم، ترجمة مریم میراحمدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
اکبرزاده، داریوش و محمود طاووسی (1384). کتیبه‌های فارسی میانه (پهلوی ساسانی)، تهران: نقش هستی.
پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ (1350). اسلام در ایران، ترجمة کریم کشاورز، تهران: انتشارات پیام.
تفضلی، احمد (1385). «فهرستی از صنایع و پیشه‌های عصر ساسانی»، جامعه و اقتصاد عصر ساسانی، ترجمۀ حسن کیان‌راد، تهران: انتشارات سخن، ص48-59.
جلیلیان، شهرام (1396). تاریخ تحولات سیاسی ساسانیان، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
دریایی، تورج (1380). «کتیبۀ شاپور سگانشاه در تخت‌جمشید»، فصل‌نامۀ فرهنگ، سال چهاردهم، شماره‌های اوّل و دوّم، پیاپی 37-38، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ص107-114.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1363). «فتح ایران به دست اعراب و پیامد آن»، تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، جلد چهارم، گردآورنده: ریچارد نلسون فرای، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: مؤسسۀ انتشاراتی امیرکبیر، ص9-52.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1373). تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران: مؤسسۀ انتشاراتی امیرکبیر.
سرکاراتی، بهمن (1385). «اخبار تاریخی در آثار مانوی: 3. مانی و شاپور»، سایه‌های شکار شده (مجموعۀ مقالات)، تهران: انتشارات طهوری، ص163-191.
عریان، سعید (1382). راهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه (پهلوی- پارتی)، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور/ پژوهشگاه.
فرای، ریچارد نلسون (1358). عصر زرّین فرهنگ ایران، ترجمة مسعود رجب‌نیا، تهران: سروش.
کریستنسن، آرتور (1374). ایران در زمان ساسانیان، ترجمة رشید یاسمی، تهران: دنیای کتاب.
محمدی‌‌ملایری، محمد (1379). تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی (دورة شش جلدی)، تهران: انتشارات توس.
مسکویه‌رازی، ابوعلی (1369). تجارب الامم، ج1، ترجمة ابوالقاسم امامی، تهران: انتشارات سروش.
نامة تنسر به گشنسب (1354). به‌تصحیح مجتبی مینوی با همکاری محمد اسماعیل رضوانی، تهران: انتشارات خوارزمی.
Tafazzoli, Ahmad (1974). “A List of Trades and Crafts in the Sassanian Period”, Archaeologische Mitteilungen aus Iran, Vol 7, pp. 191-196.
Zarrinkūb, A. H (1975). “The Arab Conquest of Iran and its Aftermath ”, Cambridge History of Iran, Vol. 4, ed. R. N. Frey, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 1-59.